ฟักข้าว (Spring bitter cucumber)
ฟักข้าวเป็นไม้เลื้อยคล้ายตำลึง มีหนวดเอาไว้เกาะกับต้นไม้ ผิวใบมัน สีเขียวสดใส ยอดอวบใหญ่ พบได้ในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในประเทศจีน พม่า ไทย ลาว บังกลาเทศ มาเลเซียและฟิลิปปินส์ โดยเฉพาะในประเทศเวียดนาม
เภสัชเชียงใหม่แปรรูป ฟักข้าว พืชพื้นบ้านล้านนา เป็นผลิตภัณฑ์ลดเลือนริ้วรอย เผยผลทดสอบในอาสาสมัครไม่พบอาการแพ้ระคายเคือง แถมร่องริ้วรอยเหี่ยวย่นตื้นขึ้นอย่างชัดเจน
รศ.ดร.สุรพล นธการกิจกุล อาจารย์ประจำคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กล่าวว่า ฟักข้าวเป็นพืชพื้นบ้านที่พบมากทางภาคเหนือ ซึ่งตามภูมิปัญญาพื้นบ้านใช้เป็นยารักษาโรคต่างๆ เช่น ฝี ไข้รากสาดและไข้อีดำอีแดง จึงสนใจศึกษาโครงสร้างทางเคมีของพืชชนิดนี้
ทีมวิจัยนำตัวอย่างฟักข้าวจากแหล่งปลูกต่างๆ มาตรวจเอกลักษณ์ทางพฤกษศาสตร์ จากนั้นก็สกัดส่วนต่างๆ คือ เถา ใบ เนื้อผลและเยื่อหุ้มเมล็ด เพื่อตรวจหาสารสำคัญที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ผลการศึกษาพบเยื่อหุ้มเมล็ดฟักข้าวสุก มีปริมาณสารไลโคปีนในกลุ่มเบต้าแคโรทีนมากกว่าสารสกัดจากเนื้อผล รศ.ดร.สุรพล กล่าว
สารไลโคปีนมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระสูง เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน บำรุงสายตาและป้องกันมะเร็งต่อมลูกหมาก โดยทั่วไปใช้เป็นส่วนผสมในยาและผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทีมวิจัยจึงพัฒนาตำรับเครื่องสำอางชะลอความแก่ โดยใช้สารสกัดจากเยื่อหุ้มเมล็ดฟักข้าว พร้อมกับทดสอบประสิทธิภาพการลดรอยเหี่ยวย่นในอาสาสมัคร
ผลทดสอบครีมฟักข้าวพบว่า มีประสิทธิภาพในการลดรอยเหี่ยวย่น โดยเปรียบเทียบบริเวณที่ไม่ได้ทาครีมกับบริเวณที่ทาครีม อีกทั้งไม่พบการแพ้และระคายเคืองในอาสาสมัคร สามารถลดความลึกของร่องริ้วรอยได้อย่างชัดเจน
งานวิจัยนี้สามารถพัฒนาฟักข้าวสู่ภาคอุตสาหกรรมยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและเครื่องสำอาง เนื่องจากหลายประเทศให้ความสนใจสารต้านอนุมูลอิสระในฟักข้าว โดยมีการวิจัยและพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เสริมสุขภาพหรือเครื่องสำอาง และจำหน่ายในราคาแพง จึงเป็นโอกาสดีที่นักวิจัยไทยจะได้ร่วมมือกับภาคอุตสาหกรรมในการผลิต ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพและราคาเหมาะสมสำหรับคนไทย
อย่างไรก็ตาม การขยายผลวิจัยเรื่องฟักข้าวไปสู่ระดับอุตสาหกรรม จำเป็นต้องมีกระบวนการควบคุมคุณภาพวัตถุดิบ ตั้งแต่พื้นที่ปลูก แปลงปลูกจนถึงสายพันธุ์ ขณะที่การแปรรูปก็ต้องตรวจสอบเรื่องความคงตัวและมาตรฐานของสารสำคัญ จึงจะผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีมาตรฐานได้
|